psi psycholog
 
   
 
Przeczytaj także:
Kiedy pojawia się problem
Jak wygląda konsultacja
Zawód zoopsychologa
Temat miesiąca

 
inż. Katarzyna Sapierzyńska
psycholog zwierząt
specjalista terapii zachowania psów
członek PTE
założycielka CPiS PERFECT DOG
hodowca
 
 
 

Temat miesiąca

 

O czym śni nasz pies


Marzeniami sennymi warto zająć się bliżej, aby dociec, czy psy mają świadomość. Zakładam, że każdy zgodzi się ze mną, że sny to wydarzenia, które mają miejsce jedynie w naszej świadomości. Mogą mieć związek z tym, co dzieje się w naszym mózgu, ale z pewnością nie stanowią bytów realnych. Można je przyrównać do filmów wyświetlanych w mózgu, podczas gdy śpimy. Jeśli są one jedynie wytworami mózgu, odtworzoną lub przetworzoną wersją wydarzeń, które istotnie miały miejsce, albo swobodnymi fantazjami śpiącego, który zdolny jest do doświadczania nieinstynktownych wyobrażeń, to występowanie snów świadczyć może, że wytwarzający je mózg ma świadomość.

 

 
 
  Wielu ludzi, obserwujących śpiące psy, nie zawaha się przed stwierdzeniem, że potrafią one śnić. Podczas spania zdarza im się popiskiwać, przebierać nogami tak, jakby dokądś biegły, a nawet warczeć i poszczekiwać na to, co właśnie zobaczyły w marzeniach sennych – tak przynajmniej skłonni jesteśmy to oceniać. Mózg psa jest zarówno pod względem budowy anatomicznej, jak i sprawowanych funkcji, zbliżony do mózgu ludzkiego, a podczas snu aktywność fal mózgowych psa i ich obraz elektroencefalograficzny mają dokładnie takie same cechy, jak to się dzieje u ludzi. Może to świadczyć o tym, że także psy zdolne są do przeżywania marzeń sennych.

Istotnie, jeśli pies nie byłby w stanie śnić, można by uznać to za fakt dość zaskakujący. Nowsze badania wykazały bowiem, że zwierzęta, które uważane są za mniej rozwinięte i inteligentne od nich, śnić jednak potrafią. Matthew Wilson i Kenway Louie z Massachusetts Institute of Technology przedstawili godne uwagi dowody, że w mózgach śpiących szczurów zachodzą zjawiska, które niedwuznacznie sugerują występowanie u tych gryzoni marzeń sennych. U ludzi większość snów, przeżywanych w nocy, ma związek z ich aktywnością i wydarzeniami, jakie miały miejsce w ciągu dnia. Podobnie jest u szczurów, którym śnić się może, że pokonują skomplikowany labirynt, czego nauczyły się za dnia. Pomiary aktywności elektrycznej hipokampu – obszaru mózgu, w którym wytwarzana jest i przechowywana pamięć – wykazały, że charakterystyczne jej zmiany dało się zaobserwować, kiedy szczury uczono pokonywania labiryntu. Kiedy spały, a obraz aktywności hipokampu wskazywał na to, że osiągnęły ten etap snu, w którym u ludzi występują marzenia senne, na obrazie elektroencefalograficznym pojawiały się zmiany dokładnie takie same, jak podczas nauki. Były one odwzorowane tak dokładnie, że badacze mogli powiedzieć, iż w danym momencie śpiący szczur, gdyby znajdował się w labiryncie, stałby w miejscu, a w innym przypadku biegł w kierunku wyjścia. Wniosek, bardzo ostrożnie sformułowany przez Wilsona, brzmi: „ Zwierzę z pewnością odtwarza podczas snu wspomnienia z autentycznych wydarzeń, zupełnie tak samo, jak czynią to śniący ludzie”.

Mózg psa jest bardziej skomplikowany od mózgu szczura, a jego aktywność elektryczna wykazuje takie same wzory – można więc założyć, że i pies potrafi śnić. Są dowody na to, że w snach swych często odtwarza on wydarzenia, jakie miały miejsce na jawie. Badania takie ułatwione są dzięki temu, że w mózgu zlokalizowana jest specjalna struktura, która powstrzymuje nas od aktywnego udziału w naszych snach. Nosi ona nazwę mostu. U niektórych ludzi na starość jej sprawność słabnie, dlatego zdarza im się, że podczas snu podskakują, wstają, i zachowują się w sposób dziwaczny lub wręcz niebezpieczny. Kiedy badacze operacyjnie usunęli tę część mózgu u psów, obserwowali potem, że zwierzęta wstawały i chodziły w kółko, mimo że obraz fal mózgowych nie pozostawiał wątpliwości, że śpią. Działania te miały miejsce tylko na tym etapie snu, w którym zazwyczaj występują marzenia senne. Psy po zabiegach chirurgicznych w różnych momentach swoich snów fizycznie angażowały się w wydarzenia dziejące się podczas spania w ich mózgach. I tak, na przykład, śpiący pointer zrywał się na równe nogi i zachowywał tak, jakby okładał pole, a nawet próbował wykonywać najprawdziwszą stójkę, springer spaniel wypłaszał ptactwo, a doberman z furią startował do zbliżającego się włamywacza.

Dość łatwo można stwierdzić, czy pies śni i nie wymaga to bynajmniej uciekania się do drastycznych zabiegów chirurgicznych na mózgu ani nawet badania fal elektrycznych. Jedyne, co wystarczy zrobić, to obserwować psa od czasu do czasu, gdy zapadnie on w drzemkę. W miarę gdy sen przechodzi w głębszy, oddech psa staje się regularniejszy. U psa średniej wielkości pierwszy sen przyjść powinien po mniej więcej dwudziestu minutach. Moment ten łatwo można rozpoznać po zmianie oddechu, który staje się płytszy i urywany. Mogą się dołączyć do tego mimowolne ruchy mięśni, a uważny obserwator powinien dostrzec też, że pod zamkniętymi powiekami gałki oczne poruszają się. Dzieje się tak dlatego, że pies rzeczywiście przygląda się obrazom ze swojego snu, zupełnie tak samo, jak ogląda świat na jawie. Te ruchy gałek ocznych są najbardziej charakterystyczną cechą snu z marzeniami sennymi, nazywanego pochodzącym z angielskiego skrótem REM (rapid eye movement). Ludzie, jeśli obudzić ich w momencie, kiedy ich gałki oczne poruszają się, potrafią z ogromną dokładnością opowiedzieć, co im się właśnie śniło.

Różne psy śnią w różny sposób. Interesujące jest, że maluchy znacznie częściej wchodzą w fazę REM niż starsze. I tak, miniaturowe pudle śnią nawet i co dziesięć minut, podczas gdy u wilczarzy irlandzkich i mastyfów między jednym snem a drugim minąć może nawet półtorej godziny. Jest jeszcze jedna cecha, która upodabnia w tym względzie psy do ludzi. Długość psiego snu także zależy od wieku, a młode osobniki śpią znacznie więcej niż starsze. Bez względu jednak na wiek i czas trwania snu, marzenia senne występują tylko w tych stanach świadomości, które charakteryzują się swoistą aktywnością elektryczną, dającą się zarejestrować i opisać. Można więc powiedzieć, że występowanie marzeń sennych wymaga posiadania pewnego poziomu świadomości, a, jak dowodzą opisane doświadczenia i obserwacje, psy śnić potrafią.

Fragment książki S.Coren - "Tajemnice psiego umysłu"


 
 
 
| kontakt@psipsycholog.pl | Tel.: 508 845 875 |
Psi psycholog
psi psycholog | psycholog zwierząt pozycjonowanie stron